روشهای موقعیت دهی جیگ و فیکسچر
قطعات در شکلها واندازههای مختلف ساخته میشوند. طراح باید قادر باشد هر قطعهای را با هر شکل واندازه، دقیقاً در جیگ یا فیکسچر مهار نماید.
برای انجام این کار طراح لازم است انواع پینهای قرار و پایهها را بشناسد تا بتواند با حداقل تعداد آنها قطعهکار را به خوبی نگاه دارد.
یک قطعهکار به روشهای زیر موقعیت دهی میشود
۱- قرار دادن قطعهکار از سطوح صاف
سه روش ابتدایی برای قرار دادن قطعه کار از سطوح صاف روی جیگ یا فیکسچر وجود دارد:
*استفاده از پایههای ثابت
*استفاده از پایههای قابل تنظیم
*استفاده از پایههای تعادلی
با استفاده از این پایهها، موقعیت ارتفاعی قطعهکار تعیین شده و قطعهکار به هنگام عملیات ماشینکاری روی آنها تکیه میکند.
پایههای ثابت، سادهترین نوع هستند. این پایهها یا با ماشینکاری صفحات زیری به وجود میآیند و یا ابتدا ساخته شده و روی صفحه زیری نصب میشود.
از این پایهها، برای قرار دادن قطعهکار های با سطوح ماشینکاری شده استفاده میگردد.
پایههای قابل تنظیم، هنگامی استفاده میشوند که سطح قطعهکار، مانند قطعات ریختهگری شده، خشن وناهموار باشد. معمولاً پایههای قابل تنظیم همراه پایههای
ثابت در ساختمان یک جیگ یا فیکسچر استفاده میشوند. بنابراین میتوان تنظیم مورد نیاز را برای قرار گرفتن درست قطعهکار انجام داد.
پایههای تعادلی، میتوانند قطعهکار را در دو نقطه به صورت تعادلی مهار کنند. به محض اینکه قطعهکار به یک نقطه ازاین پایهها برخورد کند، به صورت الاکلنگی عمل کرده،
ونقطه دیگر پایه به قطعهکار برخورد خواهد کرد. استفاده از این پایهها مخصوصاً برای قطعات ناهموار مناسب است.
۲- قرار دادن قطعهکار از سطوح داخلی گرد
قرار دادن قطعهکاری که یک سوراخ با حتی حفره داخلی با شکل غیر دایرهای دارد، روش مؤثری برای قرار دادن دقیق ومطمئن روی جیگ فیکسچر میباشد. انواع مختلفی از پینها
یا پایههای قرار سطوح داخلی وجود دارد. اگر قطر سوراخ قطعهکار کوچک باشد، میتوان از پینهای قرار پلهدار استفاده نمود. اگر قطر سوراخ قطعهکار بزرگ باشد، میتوان از پایههای
قرار دنبالهدار استفاده نمود.
۳- قرار دادن قطعهکار از سطوح جانبی
معمولاً در ماشینکاری اولیه قطعهکار، تنها راه نگهداشتن آن ، مهار کردن سطوح جانبی است. با به کارگیری پایههای قرار فرمدار میتوان قطعهکار را نسبت به لبههای خارجی آن مهار کرد.
قرار حلقهای، سادهترین قرار فرمدار است . چون تمام سطح خارجی قطعهکار توسط این قرار مهار شده است، از دقت خوبی برخوردار است.
موقعیت دهندههای مخروطی برای مرکزکردن قطعات استفاده میشود، که این مخروطها میتواند به صورت میله مخروطی برای موقعیت دادن به سوراخها واز سوراخهای مخروطی
برای موضع دهی میلههای استوانهای استفاده کرد. معمولاً از این موقعیت دهندهها در قطعات پرداخت شده استفاده میگردد وموقعیت دهی قطعات ریختهگزی شده وبا سطوح خشن را
نباید با این روش موقعیت دهی کرد.
اصول گیرهبندی
پس از آنکه قطعهکار در جای مناسب موقعیت دهی گردید لازم است که از طریق وسایلی آن را در محل محکم نمود تا قطعهکار در مقابل نیروهای براده برداری در جای خود ثابت بماند،
این عمل را گیره بندی قطعهکار مینامند. اجزای گیره بندی شامل گیرهها جناقیها وغیره هستند.
نگهدارنده یا روبنده، قطعاتی از جیگ یا فیکسچر است که قطعهکار را روی جیگ یا فیکسچر محکم نگاه میدارد. نگه دارنده یا روبنده قطعهکار را باید طوری محکم کند که در طول
عملیات تولیدی دائماً به پایهها وپینهای قرار تکیه داشته باشد بنابراین لازم است یک روبنده شرایط زیر را برآورده نماید:
*روبنده باید از استحکام کافی برخوردار باشد تا بتواند از جا به جا شدن قطعهکار جلوگیری نماید.
*روبنده نباید به قطعهکار آسیب برساند و تغییر شکل در آن به وجود آورد.
*روبنده باید سریع عمل کند تا بتواند قطعهکار را با سرعت و سهولت روی جیگ یا فیکسچر قرار داده یا برداشت.
*روبندهها باید در مقابل نیروهای برشی حداکثر مقاومت را داشته باشند.
