اگر تا امروز به حرکت نرم یک ماشین، چرخش بیصدای موتور یا دوام بالای تجهیزات صنعتی فکر کرده باشید، بیآنکه نامش را بدانید با «یاتاقان» یا «بلبرینگ» روبهرو شدهاید. یاتاقانها قهرمانهای پنهان دنیای مکانیک هستند؛ قطعاتی کوچک اما مهم که اجازه میدهند اجزای یک دستگاه کنار هم حرکت کنند، بدون اینکه اصطکاک و سایش آنها را از پا دربیاورد.
تصور کنید اگر هر حرکت با سایش مستقیم فلز به فلز همراه بود، نه خودرویی نرم حرکت میکرد و نه ماشینی عمر طولانی داشت. یاتاقانها با کاهش اصطکاک، کنترل حرکت و تحمل بار، نظم و آرامش را به قلب ماشینها میآورند و دلیل اصلی روان کار کردن بسیاری از تجهیزاتی هستند که هر روز با آنها سروکار داریم. در ادامه، با ساختار یاتاقان و اجزای اصلی آن بیشتر آشنا میشویم.
ساختار یاتاقان چیست؟
یاتاقانها (bearings) از قطعات دقیق و حساسی تشکیل شدهاند که هر کدام نقش مستقیمی در کارکرد، دوام و کیفیت نهایی آنها دارند. علاوهبر اجزای فیزیکی مثل حلقهها و گویهای غلطشی، ترکیبات شیمیایی بهکاررفته در آلیاژ فولادی یاتاقان هم تاثیر بیار زیادی بر خواص مکانیکی و شیمیایی آن میگذارند. این ترکیبات میتوانند مقاومت یاتاقان را در برابر فشار، سایش، حرارت بالا، زنگزدگی و خوردگی افزایش دهند و در نهایت باعث طول عمر بیشتر قطعه شوند.
اجزای فیزیکی یاتاقان
یاتاقان یا بلبرینگ از چند بخش اصلی و استاندارد تشکیل شده که هرکدام نقش مهمی در کارکردن آن دارند. ساختار فیزیکی یاتاقان شامل موارد زیر میشود:
| اجزا | توضیحات |
| حلقه داخلی | حلقه داخلی دارای شیاری روی سطح بیرونی خود است که مسیر حرکت ساچمهها را فراهم میکند. این شیار با تلرانسهای بسیار دقیق و سطحی کاملاً صاف ماشینکاری میشود. حلقه داخلی روی شفت نصب شده و همراه آن میچرخد. |
| حلقه خارجی | در سطح داخلی حلقه خارجی نیز شیاری مشابه برای حرکت ساچمهها وجود دارد. این حلقه همانند حلقه داخلی با دقت بالا پرداخت میشود، اما برخلاف آن معمولاً ثابت بوده و درون محفظه قرار میگیرد. |
| اجزای چرخان (ساچمهها یا رولرها) | اجزای چرخان بین حلقه داخلی و خارجی قرار میگیرند و با کاهش اصطکاک، امکان چرخش روان بلبرینگ را فراهم میکنند. ابعاد این قطعات کمی کوچکتر از شیار حلقههاست و با دقت بسیار بالا کنترل میشود. کیفیت پرداخت سطح و یکنواختی ابعاد آنها حتی در حد میکرواینچ بررسی میشود. |
| قفس یا نگهدارنده | قفس وظیفه نگهداشتن و جداسازی اجزای چرخان را بر عهده دارد. این قطعه فاصله یکنواخت بین ساچمهها را حفظ کرده، آنها را در مسیر صحیح هدایت میکند و از تماس یا افتادن اجزای چرخان جلوگیری مینماید. |
| روانکاری | روانکار بخش جداییناپذیر بلبرینگ محسوب میشود و بین حلقهها و اجزای چرخان قرار میگیرد. این ماده با کاهش اصطکاک و حرارت، از سایش قطعات جلوگیری کرده و راندمان و عمر بلبرینگ را افزایش میدهد. |
| اجزای اختیاری بلبرینگ | برخی قطعات جانبی مانند صفحات محافظ و آببندها بسته به شرایط کاری و نیاز مصرفکننده به بلبرینگ اضافه میشوند تا عملکرد بهتر و دوام بیشتری ایجاد شود. |
| صفحات محافظ | صفحه محافظ معمولا یک دیسک فلزی است که در شیار باریکی در لبه داخلی حلقه خارجی نصب میشود. بین صفحه محافظ و حلقه داخلی فاصله بسیار کمی وجود دارد، بهطوری که تماس مستقیم ایجاد نشده و اصطکاک اضافی به بلبرینگ تحمیل نمیشود. وظیفه اصلی این قطعه جلوگیری از ورود ذرات درشت آلودگی به داخل بلبرینگ است. |
| آببندها (کاسهنمد) | آببند نیز در شیار داخلی حلقه خارجی قرار میگیرد و لبه داخلی آن به شکل خاصی طراحی میشود تا علاوه بر جلوگیری از نفوذ گردوغبار و رطوبت، مانع خروج روانکار از داخل بلبرینگ شود. این قطعه نقش مهمی در افزایش طول عمر بلبرینگ در محیطهای آلوده یا مرطوب دارد. |
اجزای شیمیایی یاتاقان
اجزای شیمیایی در ساختار یاتاقان عبارتند از:
- کربن: نقش اصلی در افزایش سختی فولاد دارد، اما مقدار زیاد آن میتواند مقاومت یاتاقان در برابر ضربه را کاهش دهد.
- کروم: باعث افزایش خواص مکانیکی و مقاومت یاتاقان در برابر خوردگی و عوامل محیطی میشود و یکی از عناصر فعال در آلیاژ است.
- منگنز: مقاومت فولاد را در برابر چقرمگی بالا میبرد و به بهبود استحکام یاتاقان کمک میکند.
- فسفر: با وجود خاصیت غیر فلزی، در افزایش مقاومت فولاد تاثیر دارد.
- نیکل: باعث افزایش مقاومت فولاد در برابر شرایط محیطی میشود و معمولا خیلی کم در ساخت یاتاقان و بلبرینگ استفاده میشود.
خرید یاتاقان از تولیدکننده
یاتاقانها نقش مهمی در کارکردن بسیاری از دستگاهها و ماشینآلات دارند. برخی از کاربردهای این وسیله شامل موتورهای الکتریکی، ابزارهای دستی دندانپزشکی، مخلوطکنهای تجاری، دوچرخه، دستگاههای خودپرداز و کارتخوان، بادسنجها و محرکهای بال هوافضا میشود. همچنین سیستمهای حمل و نقل هوایی نیز به انواع مختلف یاتاقانها متکی هستند. این وسیله، حرکت نسبی قطعات را آسان کرده و اصطکاک بین آنها را کاهش میدهد.
مزایای یاتاقانها هم شامل مقاومت کم در برابر اصطکاک، اتلاف توان پایین و راندمان مکانیکی بالا میشود. نصب و جداسازی آسان، تعمیر ساده، دقت بالا، تحمل بار زیاد و عمر طولانی از دیگر ویژگیهای مهم آنهاست.
اگر قصد خرید یاتاقان دارید میتوانید به ما بهعنوان تولید کننده یاتاقان صنعتی در تهران [پارس صنعت] مراجعه کنید و یا با شمارههای مندرج در سایت تماس بگیرید!
